Artroskopia kolana

Dzisiaj publikujemy kolejny artykuł z Centrum FitMedica, które mieści się w warszawskiej Falenicy przy ul. Bystrzyckiej 59 i zajmuje się, w szczególności, diagnozowaniem i leczeniem problemów z dziedziny ortopedii. Tekst przygotował Pan Dr. Rafał Kamiński, który specjalizuje się w artroskopii kolana. Lektura jest bardzo interesująca i bogato udokumentowana zarówno bibliografią, jak i fajnym filmem. Temat z pewnością zainteresuje wszystkich biegaczy, szczególnie tych, którzy z bieganiem przesadzają :)

Biegać albo nie biegać, czyli o ryzyku związanym z bieganiem po artroskopii

Rekreacyjne bieganie jest obecnie popularną aktywnością. W społeczeństwach, gdzie kultura fizyczna jest bardzo rozpropagowana ocenia się, iż nawet 5 - 10% mieszkańców biega regularnie [4, 10]. Jakkolwiek, bieganie wydawałoby się naturalną wrodzoną zdolnością człowieka, to jednak nie jest to działalność pozbawiona kontuzji. Jak pokazują badania rocznie od 25 do 56% rekreacyjnych biegaczy doświadcza urazów podczas aktywnego uprawiania sportów biegowych [6, 8]. Wśród tych urazów najczęstszym problemem zgłaszanym przez pacjentów jest ból kolana. Dotyczy on od 30 do 42% pacjentów po urazach stawów [3, 9]. Patrząc na te statystyki z drugiego końca: 28% biegających kobiet i 32% biegających mężczyzn podawało co najmniej jednej uraz stawu kolanowego na przestrzeni 10 lat, który wymagał interwencji lekarskiej.

Artroskopia kolana jest małoinwazyjną procedurą, dzięki której możemy dokonywać inspekcji i naprawy struktur wewnątrzstawowych. Artroskopia kolana jest najczęściej wykonywanym typem artroskopii, a częściowe usunięcie łąkotki - najbardziej popularną procedurą ortopedyczną na świecie [7]. Jest ona dość często wykonywana wśród osób biegających. Specyfiką uszkodzeń łąkotkowych u biegaczy jest to, iż dość często zgłaszają się do lekarza zbyt późno (popularne „ból trzeba zabiegać”), a stan samej łąkotki uniemożliwia jej chirurgiczną naprawę (https://youtu.be/Ja5dszs04xo). Jedynym sposobem walki z bólem jest wówczas częściowe usunięcie łąkotki.

Każdy z nas, biegających, po pierwszym poważniejszym urazie wymagającym operacji zastanawia się: Czy będę mógł wrócić do sportu? Czy jest to bezpieczne? Co zrobić by zapobiec ponownemu urazowi?

Zajmując się problematyką sportu i analizując aktualną literaturę można próbować odpowiedzieć na te pytania w sposób zgodny z obecną wiedzą medyczną.

Czy będę mógł wrócić do sportu? Czy jest to bezpieczne?

Bardzo często po operacji artroskopowego usunięcia łąkotki można usłyszeć, żeby „zapomnieć o bieganiu”. Czy jest to uzasadnione medycznie? Nie ma dobrze zaplanowanych i wieloletnich obserwacji, które mogłyby dać jednoznaczną odpowiedź [5]. Na ostateczne zalecenia lekarza prowadzącego wpływ ma wiele czynników. Dostępne badania identyfikują różne czynniki (nie zawsze te same !!!), które zwiększają ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej w przyszłości. I tak, należą do nich:

  • Ilość usuniętej łąkotki ( czym mniej tym lepiej :D )
  • Wiek podczas operacji (>40 lat – w niektórych badaniach zauważono, że ryzyko zwiększa się już od 30 r.ż.)
  • Stan chrząstki stawowej podczas operacji (czym gorsza jej jakość wyjściowo tym większa szansa na rozwój choroby zwyrodnieniowej w przyszłości)
  • Typ uszkodzenia łąkotki (uszkodzenie degeneracyjne – większe ryzyko)
  • Masa ciała (BMI > 30 kg/m2 znacznie zwiększa ryzyko)
  • Płeć (kobieta ma większe ryzyko rozwoju zwyrodnienia)
  • Typ łąkotki (łąkotka boczna – większe ryzyko)
  • Zachowanie prawidłowej osi kończyn dolnych

Biorąc pod uwagę wszystko to co napisano powyżej, należy każdorazowo na pacjenta spojrzeć kompleksowo. Generalna zasada, czym mniej kryteriów, które wymieniono powyżej jest spełniona w Twoim przypadku, tym ryzyko, że wracając do aktywnego biegania rozwiniesz chorobę zwyrodnieniową kolan jest mniejsze. Ale tak jak wspomniałem, nie wszystko jest czarno-białe. W jednym badań [1] wykazano, iż powrót do aktywności fizycznej po zabiegu znacznie zmniejsza szansę na rozwój choroby zwyrodnieniowej w przyszłości. Wydaje, się rozsądne by te kwestie rozważyć indywidualnie po operacji ze swoim lekarzem prowadzącym.

Po drugie, co zrobić by zapobiec ponownemu urazowi?

Należy pamiętać o tym, iż urazy które były wskazaniem do artroskopii są bardzo różne, zarówno w swoim mechanizmie jak i bezpośredniej przyczynie. Czy można im zapobiegać? To jest pytanie, na które fizjolodzy sportu szukają odpowiedzi od lat. Można powiedzieć, że w wielu przypadkach udało się odnaleźć receptę. Najlepiej przebadanie i udowodnione w swym działaniu są programy prewencyjne uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego. W tym przypadku wykazano spadek ilości urazowych uszkodzeń wśród osób zajmujących się sportem wyczynowym o ponad 95% (w podsumowaniu badań o ponad 50%)[2]. Programy te często nazywane są ogólnym hasłem PEP ( Prevention Injury and Enhance Performance – zapobieganie urazom i poprawianie wyników).
 W telegraficznym skrócie, harmonogram treningu, niezależnie od tego jaką dyscyplinę sportu uprawiamy, powinien zawierać dodatkowo elementy poprawiające koordynację nerwowo-mięśniową (w tym elementy odruchowe) oraz czucie proprioceptywne (czucie głębokie). A co najważniejsze, aby trening był skuteczny wszystkie jego elementy muszą towarzyszyć naszej codziennej rutynie. Rezygnacja z ćwiczeń, które mają na celu zapobieganie urazom, sprawia, że ich ryzyko wraca do poziomu wyjściowego.

FitMedica - Specjalistyczne Centrum Zdrowia w Falenicy zaprasza na Trening  Ogólnokondycyjny "Biegaj zdrowo" przygotowujący do biegania oraz na konsultację ze znanymi i doświadczonymi lekarzami ortopedami i fizjoterapeutami w razie wystąpienia dolegliwości bólowych.

Dr n.med. Rafał Kamiński

Bibliografia:

  1. Chatain F, Adeleine P, Chambat P, Neyret P, Société Française d’Arthroscopie (2003) A comparative study of medial versus lateral arthroscopic partial meniscectomy on stable knees: 10-year minimum follow-up. Arthrosc. J. Arthrosc. Relat. Surg. Off. Publ. Arthrosc. Assoc. N. Am. Int. Arthrosc. Assoc. 19:842–849
  2. Donnell-Fink LA, Klara K, Collins JE, Yang HY, Goczalk MG, Katz JN, Losina E (2015) Effectiveness of Knee Injury and Anterior Cruciate Ligament Tear Prevention Programs: A Meta-Analysis. PloS One 10:e0144063
  3. Koplan JP, Rothenberg RB, Jones EL (1995) The natural history of exercise: a 10-yr follow-up of a cohort of runners. Med. Sci. Sports Exerc. 27:1180–1184
  4. Lane NE, Michel B, Bjorkengren A, Oehlert J, Shi H, Bloch DA, Fries JF (1993) The risk of osteoarthritis with running and aging: a 5-year longitudinal study. J. Rheumatol. 20:461–468
  5. Maffulli N, Longo UG, Gougoulias N, Caine D, Denaro V (2011) Sport injuries: a review of outcomes. Br. Med. Bull. 97:47–80
  6. van Mechelen W (1992) Running injuries. A review of the epidemiological literature. Sports Med. Auckl. NZ 14:320–335
  7. Pengas IP, Assiotis A, Nash W, Hatcher J, Banks J, McNicholas MJ (2012) Total meniscectomy in adolescents: a 40-year follow-up. J. Bone Joint Surg. Br. 94:1649–1654
  8. Taunton JE (2003) A prospective study of running injuries: the Vancouver Sun Run “In Training” clinics. Br. J. Sports Med. 37:239–244
  9. Taunton JE, Ryan MB, Clement DB, McKenzie DC, Lloyd-Smith DR, Zumbo BD (2002) A retrospective case-control analysis of 2002 running injuries. Br. J. Sports Med. 36:95–101
  10. http://www.americansportsdata.com/